Aylin Seezer - Nele
Pierre Mak - Lamme Goedzak
Marcel Reijans - Vischkooper
Wilke te Brummelstroete - Soetkin & Stevenijne
Nanco de Vries - Klaas & Lumey
Irene Hoogveld - Gilline en Dame van Dudzele
Agris Hartmanis - Bie en Abt
Maarten van Grootel - Dood
en vele vele anderen
to continue
click on the right arrow
Is het dan allemaal voor niets? Heeft vrijheidsstrijd geen
zin? Nee, dat is zeker niet wat Van Gilse wilde voor-
spiegelen. Maar wel waarschuwt hij tegen onbezonnen
acties en opgehitste menigten. Thijl is in onze opvatting
niet alleen een oproep tot verzet tegen onrecht, maar
gelijktijdig een pleidooi voor voorzichtigheid en rede,
juist daar waar de hoofden verhit zijn geraakt.
Nationalisme, inperken van andermans vrijheid,
impulsief politiek gedrag, dictatoriaal optreden,
godsdienstspanningen, het zijn elementen uit Van
Gilses opera die rechtstreeks onze realiteit
weerspiegelen. Ook wat voor ons van waarde is kan
zomaar worden belaagd. Onze geestelijke en
materiële verworvenheden zijn kwetsbaar. We hebben de verplichting ze te beschermen tegen onheil, maar hoe doe je dat? Als het erop aankomt, hoe bevrijd je dan een volk en zijn land en zijn verworvenheden zonder juist datgene waarvoor je vecht te vernietigen? Een oplossing draagt Van Gilse niet aan, maar hij zet je wel aan het denken. Als er één boodschap van het werk uitgaat is het dat oorlog en onbezonnen agressie uiteindelijk alleen verliezers opleveren. Daarmee houdt hij Thyl Uilenspiegel, icoon van het Vlaamse verzet, in feite zelf een spiegel voor. Hoe moedig je ook optrad en hoe trouw je was, zonder beleid bereik je niets. Daarop ligt dan ook de focus van deze productie. De Spaanse ‘razzia’ op het marktplein brengt een rollercoaster in beweging die alles in zijn gang meesleept en vermorzelt en pas tot stilstand komt in het gruis van het ineengestorte Vlaanderen.
Wim Trompert
Thijl komt op voor de Martelaren van Gorcum
foto Marco Borggreve
Thijl
Thijl speelt zich af tijdens de Tachtigjarige oorlog. Hoewel het stuk zijn wortels in de geschiedenis heeft, is de thematiek van Thijl tijdloos. De hoofdpersoon, Thijl Uilenspiegel, de bevlogen naïeve idealist, wordt gedurende het stuk ingehaald door de werkelijkheid. Alles waarvoor hij zich heeft ingezet is ten onder gegaan. Waar ging het fout? Hoe kan het beter?
Componist Jan van Gilse (1881 – 1941) was een man met een sterk moreel kompas. Hij was bereid zijn hoofd uit te steken om zijn idealen te verwezenlijken en trok ten strijde tegen wat hij als onrecht ervoer. Het was – bij voorbeeld - Van Gilse die in Nederland een organisatie voor auteursrechten tot stand kreeg. Scheppend kunstenaars – zo vond hij - moesten ook zelf kunnen leven van hun creaties. Zijn opera ‘Thijl’ - geschreven terwijl de donkere wolken boven Nazi Duitsland zich samenpakten - is in eerste instantie op te vatten als een kreet uit Van Gilses hart: Duld geen onrecht; bestrijd het.
Van Gilse was eerlijk en moedig, maar niet naief. Hij zag de zwakheid van zijn medemens en begreep dat een betere wereld door enkel heldhaftigheid niet kon worden bereikt. We zien dat terug in de opera. Thijl beleeft zijn momenten van glorie als hij oprukt naar Gorinchem en eens te meer wanneer hij terugkeert als overwinnaar. Zijn idealen, gelijkheid en vrijheid van godsdienst, liggen binnen handbereik! Maar Thijl heeft het moreel van zijn medestanders overschat en eindigt met lege handen.
Een vervreemdend moment in de opera, waarin Thijl schijnbaar zonder aanleiding dood neervalt, blijkt bij nadere beschouwing de sleutel naar Van Gilses boodschap. Thijl sterft, juist omdat hem de ogen zijn geopend. Lumeys brute handelen schudt hem wakker uit zijn roes. Thijl komt tot het gruwelijke besef dat de idealen waarvoor hij heeft gestreden, gaande de strijd zijn verkwanseld. Gorinchem werd door hem bevrijd, maar door zijn volgelingen geplunderd en ‘gezuiverd’ van andersdenkenden. Bij de geuzen is net zoveel onrecht als onder de Spanjaarden. Verraders worden ook hier gehoord en gehonoreerd, en onschuldigen geëxecuteerd. Godsdienstvrijheid geldt nu alleen voor protestanten. Het gewest dat Thijl wilde bevrijden is
moreel en fysiek tot de grond toe afgebroken.
Aylin Sezer als Nele
Maarten van Grootel als Dood
foto Marco Borggreve
Regie: Wim Trompert
Decor: Eric Goossens
Kostuums: Martijn J.Kramp
Licht: Rapatech, Bart van den Heuvel
Dramaturgie: Freek Duinhof
1e Assistent regisseur: Kenza Karin Koutchoukali
Utrechtsch Studenten Concert
Koor: Cherubino en andere koren
Martial Arts- Vanguard Action
Jan van Gilse: 'Thijl'
Utrechtsch Studenten Concert (2018)